“`html

Taner Akçam ve Ahıska Türklerinin Tarihi

Ardahan’ın Ölçek köyünde doğan tarihçi Taner Akçam, kendi ifadesiyle sözde Ermeni Soykırımı’nı kabul eden Türk kimliğiyle uluslararası Ermeni diasporasının önemli bir kaynak noktası olmuştur.

Akçam, Birinci Dünya Savaşı sırasında, özellikle 1915 yılı itibarıyla Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermenilere yönelik tehcir kararının soykırım olduğu yönünde eserler ve makaleler yazmıştır. Bu eserler, kendi alanındaki tartışmalara önemli katkılarda bulunmaktadır.

Kasım 2024 tarihli Berfin Bahar dergisinin sayısında ise Taner Akçam’ın kardeşi Alper Akçam, “Ah Ahıska” başlıklı yazısında ailenin geçmişini ve Ahıska Türklerinin maruz kaldığı acılı olayları kaleme aldı.

Alper Akçam’ın yazısının özeti ise şu şekildedir:

Atalarım Ahıska kökenli. Elimden tutup Ardahan’dan Ölçek köyü yaylasına kadar yürüyen Deli Eyüp’ün dedesi Murat, Ahıska’nın Vale bölgesinden ilk yerleşenlerden biridir. Bizler, Kafkasya ve Ahıska menşeli olanlara burada “Yerli” denir. Kuzeydoğu Anadolu’nun Yerlileri, tarih boyunca bu topraklara yerleşen Oğuz boylarıyla birlikte yaşar. Yüzyıllar boyunca bölgede Ermeniler, Rumlar, Malakanlar, Gürcüler ve diğer etnik gruplarla bir arada yaşamışlardır. 20. yüzyılın başlarında emperyalizmin etkileriyle yaşanan çatışmalar, bu zengin mozaiği derinden etkilemiştir.

1578 yılında Osmanlı topraklarına katılan bu bölge 16. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar pek çok yönetime ev sahipliği yapmış, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra ise Rus idaresine geçmiştir. Bu süreçte, Ahıska Türklerinin yoğun bir şekilde Kuzeydoğu Anadolu’ya göç etmesi söz konusudur.

Bir Ahıska Türkü Ailesinin Hatırası

Ahıska Tehciri ve Tarihin Acı Sayfaları

Ahıska’nın adı 14 Kasım 1944’te yaşanan ve büyük bir acıyla sonuçlanan tehcirle özdeşleşmiştir. Bu tehcirde, 212 köyde yaşayan 92.307 ila 94.955 Ahıska Türkü, Gürcistan’ın Mesheti bölgesinden Orta Asya’ya sürgün edilmiştir. Ahıska Türkleri büyük zorluklarla, sığır vagonlarına doldurularak Özbekistan’a gönderilmiştir. Bu süreçte, farklı etnik gruplardan yaklaşık 115.000 kişi zorla yerinden edilmiştir. Kaçış yolculukları sırasında koşulların zorluğu nedeniyle yaklaşık 15.000 insan hayatını kaybetmiştir.

Josef Stalin

Ermenilerin Yerleştirilmesi ve Siyasi Gelişmeler

Ahıska Türkleri, Stalin’in emriyle sınır dışı edilirken, bu boşalan köylere Ermeniler de dâhil olmak üzere on binlerce kişi yerleştirilmiştir. Ahıska tehciri, genel olarak Sovyetler Birliği’nin nüfus hareketleri çerçevesinde bir yanlış uygulama olarak değerlendirilmektedir.

Nikita Kruşçev, 1956’da gerçekleştirdiği bir konuşmada Stalin’in sürgün politikalarını kınamış ve bu uygulamalara son vermeyi vurgulamıştır. Ancak, Ahıska Türkleri bir yandan yerleşim birimlerinden serbest bırakılmış olsa da; Kırım Tatarları ve Volga Almanları ile birlikte sürgün hayatına devam etmişlerdir. Sürgün hikayeleri o dönemde büyük ölçüde gizli kalmış, konu hakkında yeterince araştırma yapılmamıştır.

Taner Akçam

Günümüzdeki Durumları

1991’de bağımsızlığını kazanan Gürcistan, Ahıska Türklerinin geri dönüş taleplerini reddetmiştir. 2006 yılı verilerine göre, Ahıska Türklerinin nüfusu yaklaşık 260.000 ile 335.000 arasında değişiklik göstermekteydi. Günümüzde pek çoğu vatansız olan Ahıska Türkleri, Özbekistan ve Türkmenistan gibi eski Sovyet ülkelerine dağılmış durumdadır.

Alper Akçam

Akçam Ailesinin Tarihi Üzerine Değerlendirmeler

Akçam ailesinin tarihi, Kafkasya ve Ahıska tehciri bağlamında dikkatle incelenmelidir. Taner Akçam’ın Ermeni tezleri nedeniyle kendisine karşı geliştirilen olumsuz tutumlar, bir dönem basında yer alan haksız iftiralara maruz kalmasına yol açmıştır. Dedesinin Ermeni saldırıları sırasında gösterdiği cesaret, bölgedeki tarihsel yazımda önemli bir yere sahiptir.

Taner Akçam, 2019 Yılında Aldığı Ödül

Taner Akçam Kimdir?

Taner Akçam, 23 Ekim 1953 tarihinde Ardahan’ın Ölçek köyünde doğmuş, önemli bir araştırmacı ve tarih profesörüdür. Orta Doğu Teknik Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi’nden mezun olmuştur. Dursun Akçam’ın oğlu ve yazar Alper Akçam’ın kardeşidir. Akçam, 1970’lerdeki devrimci gençlik hareketlerinde yer almış, Türkiye’den kaçtıktan sonra Almanya’da siyasi mülteci olarak yaşamıştır. 1996 yılında Hannover Üniversitesi’nden sosyoloji ve tarih doktorası almış, çeşitli önemli eserler vermiştir. 2008 yılından bu yana Clark Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yapmaktadır.

“`